Intensywne topnienie lądolodu na Pomorzu i związane z tym zmiany jego położenia stały się przyczyną powstania różnych form ukształtowania terenu Zaborskiego Parku, różnicując go pod względem krajobrazowym. Zanikający i cofający się lądolód pozostawił wysoczyzny i wzgórza czołowomorenowe w pobliżu Brus (Wyspa Bruska) i Charzyków (Wzgórze Wolność - 206 m n.p.m. - najwyższe wzniesienie na terenie ZPK), zbudowane z glin i piasków. Wody roztopowe lądolodu uformowały rozległe obszary żwirowo-piaszczyste, zwane sandrami, które w Borach Tucholskich przestrzennie dominują.
Charakterystycznym elementem krajobrazu Zaborskiego Parku Krajobrazowego są jeziora. Ich geneza związana jest ze zlodowaceniem bałtyckim. Zróżnicowane są one pod względem powierzchni, od małych, śródleśnych oczek wodnych o powierzchni powyżej 1 ha, do zajmującego 1363,8 ha Jeziora Charzykowskiego. Pod względem wielkości Jezioro Charzykowskie znajduje się na 7 miejscu wśród jezior Pojezierza Pomorskiego i 21 miejscu wśród jezior Polski. Najwięcej jest jednak jezior małych. Spośród nich 15 posiada powierzchnie nie przekraczające 5 ha. Wśród najcenniejszych jezior znalazły się jeziora lobeliowe (7) i dystroficzne.
